स्त्री – एक सहनशीलतेचा अट्टहास?

स्त्री – एक असा शब्द, जो जन्मतःच जबाबदाऱ्यांच्या जोखडात अडकतो. लहानपणी 'अब्रू जप' हा उपदेश मिळतो, तर मोठं झाल्यावर 'संसार सांभाळ' ही जबाबदारी येते. तिच्या भावनांना, तिच्या इच्छांना महत्त्व द्यायचं की नाही, याचा निर्णय मात्र ती स्वतः घेऊ शकत नाही.

संसाराचा भार, पण तिच्या मनाचा विचार कुठे?

मुलगी मोठी झाली की तिच्या लग्नाची घाई केली जाते, कारण "घरचे जबाबदारीतून मुक्त होतील." तिच्या स्वप्नांचा, तिच्या निर्णयांचा कुणी विचार करतो का? लग्न झाल्यावर सासर तिचं ‘नवीन घर’ होतं, पण ती तिथे खरंच आपली होऊ शकते का?

दिवसभर घर, कुटुंब, मुलं, नवरा, नातलग यांची काळजी घेताना ती स्वतःला हरवून बसते. तिच्या इच्छांना, गरजांना, भावना व्यक्त करण्याच्या क्षमतेला समाजाने एका चौकटीत बंदिस्त करून ठेवलंय. आणि या चौकटीचं नाव आहे – कर्तव्य!

रात्रीचा ‘कर्तव्य’ – तिच्या इच्छेविरुद्ध का?

स्त्रीच्या शरीरावर नवऱ्याचा हक्क असतो, असं समाजानं गृहित धरलेलं आहे. तिची इच्छा आहे का? तिचा थकवा, तिची मानसिक अवस्था, तिचं आरोग्य – या कशालाच किंमत नाही. 'बायको आहेस ना, मग त्याच्या गरजा पूर्ण कराव्याच लागतात' – या मानसिकतेने तिच्या संमतीचा, तिच्या मताचा विचारच केला जात नाही.

पुरुषाचा थकवा समजून घेतला जातो, पण स्त्रीचं न बोलणं म्हणजे 'तिला काही प्रॉब्लेम नाही' असं का गृहित धरलं जातं? ‘संसार टिकवण्यासाठी ती सगळं सहन करते’ – हे तिचं मोठेपण नाही, तर समाजाने तिच्यावर लादलेलं ओझं आहे.

कधी बदलेल ही मानसिकता?

समाजात स्त्रीला देवी मानलं जातं, पण तिच्या हक्कांबद्दल कुणी विचार करत नाही. नवऱ्याचं वर्चस्व अजूनही अनेक घरांमध्ये इतकं मजबूत आहे की, स्त्रीने ‘नाही’ म्हणण्याचा अधिकारही गमावला आहे. घर, कुटुंब, नवरा, मुलं – या सगळ्यांची जबाबदारी तिच्यावर आहे, पण तिच्या गरजांचं ओझं उचलायला कुणीच नाही.

वास्तविक पाहिलं तर लग्न ही दोन लोकांमधली समजूतदार भागीदारी असायला हवी. पण अनेक ठिकाणी ती केवळ एका व्यक्तीचा त्याग आणि दुसऱ्याचा अधिकार यापलीकडे जात नाही.

स्त्री – फक्त शरीर नाही, तीही एक भावना आहे!

आजही, कित्येक स्त्रिया घरातल्या चार भिंतींच्या आत न बोलता वेदना सहन करत आहेत. त्या वेदना शारीरिक नसतात, त्या मानसिक असतात. इच्छा नसताना दिले जाणारे 'कर्तव्याचे' आदेश, मन मारून स्वीकाराव्या लागणाऱ्या गोष्टी, आणि शेवटी "बायको आहेस ना, मग हे तुझं कामच आहे!" असं ऐकावं लागतं.

खरंतर, ‘नवरा आहेस ना, मग तिच्या इच्छेलाही महत्त्व दे!’ असंही कुणी म्हणायला हवं ना?

परिवर्तनाची गरज आहे!

1️⃣ स्त्रीला तिच्या इच्छा व्यक्त करण्याचा हक्क असला पाहिजे.

2️⃣ तिच्या शरीरावर तिचाच अधिकार आहे – विवाह झाल्याने ती नवऱ्याची मालमत्ता होत नाही.

3️⃣ 'नाही म्हणजे नाही' – हे समजून घ्यायला हवं. नवरा असूनही तिची संमती घेणं गरजेचं आहे.

4️⃣ विवाह हा बंधन नसून परस्पर समजुतीचा आधार असला पाहिजे.

5️⃣ घरातच जर स्त्रीला समान हक्क मिळत नसेल, तर समाज बदलण्याची अपेक्षा तरी कशी करायची?

स्त्रीच्या वेदनांना आवाज द्यायला हवा!

स्त्री ही केवळ शरीर नाही, तीही एक व्यक्ती आहे, एक भावना आहे. ती बोलली नाही, म्हणून तिच्या वेदना नसतात असं नाही. समाजाने नवऱ्याच्या वर्चस्वाची ही मानसिकता बदलली पाहिजे आणि स्त्रीला तिच्या इच्छांचा, निर्णयांचा आणि शरीराच्या अधिकाराचा समान हक्क दिला पाहिजे.

कदाचित हा लेख काहींना कटू वाटेल, पण समाजाचा आरसा साफ करायचा असेल, तर कटू सत्य समोर येणं गरजेचं आहे.

#स्त्रीचा_आवाज #माझं_शरीर_माझा_हक्क #सन्मान_आणि_संमती #नवरेपण_की_समजूतदारी #स्त्रीला_स्वातंत्र्य_हवं #बदल_आवश्यक #SilentSuffering #MaritalConsent #EqualityMatters #WomensRights