एका चुकीची किंमत!

सकाळी साडेसहा वाजता अलार्म वाजला. अमोलने डोळे चोळत मोबाईल पाहिला. रात्री उशिरा झोपल्यामुळे डोकं जड झालं होतं. पण उठायलाच हवं होतं. आज त्याचं आयुष्य बदलणार होतं. बऱ्याच वर्षांच्या मेहनतीनंतर त्याला एका मोठ्या कंपनीत नोकरी मिळणार होती. घरची परिस्थिती चांगली नव्हती, वडील लहानसं दुकान चालवत होते. आईनं दहा-पाच ठिकाणी कामं करून त्याला शिकवलं होतं. आजच्या दिवसाची वाट पाहूनच त्यांनी त्याच्या स्वप्नांना बळ दिलं होतं.

अमोल आनंदात ऑफिसच्या दिशेने निघाला. वाटेत त्याने रस्त्यावरच्या चहावाल्याकडून चहा घेतला आणि गाडी सुरू केली. सिग्नलला गर्दी होती. अचानक समोरच्या रस्त्यावरून एक म्हातारी धावत आली. ब्रेक दाबण्याचा प्रयत्न केला, पण तो क्षणभर उशीर झाला... धडाम!

"एक क्षण, एक चूक, आणि संपलेलं आयुष्य!"

रस्त्यावर कोलाहल माजला. लोकं गोळा झाली. म्हातारी जागेवरच निपचित पडली होती. अमोल घाबरला, त्याने तिला उचलण्याचा प्रयत्न केला, पण कोणीही पुढे येईना. "अरे, पोलिसांना फोन करा!", "हा पळून जाईल, धरून ठेवा!", "चुकून नाही, मुद्दाम केलंय!" – असले आवाज कानावर पडत होते.

पोलिस आले. त्यांनी अमोलला अटक केली. "साहेब, मी मुद्दाम नाही केलं... ती अचानक आली, मी ब्रेक दाबला पण..." अमोल विनवण्या करत राहिला. पण एक चूक झाली होती. रस्त्यावरचे सगळे न्यायाधीश झाले होते.

दुसऱ्या दिवशी पेपरमध्ये बातमी झळकली –

"बाईकस्वाराने म्हातारीला उडवलं – पोलिसांनी अटक केली!"

कोणालाही खरं काय झालं याची पर्वा नव्हती. त्याला न्यायालयात उभं केलं, पण त्याआधी समाजानेच त्याला गुन्हेगार ठरवलं होतं. त्या वृद्ध महिलेच्या नातवाने मोठा गदारोळ केला.

"साहेब, माझ्या आजीचं आयुष्य या पोराने हिरावून घेतलं, याला कठोर शिक्षा झाली पाहिजे!"

अमोल निर्दोष होता. त्याचा हेतू कोणालाही इजा करण्याचा नव्हता. पण एका क्षणाच्या चुकीने त्याचं आयुष्यच संपवलं होतं. न्यायालयाने त्याला अपघातासाठी शिक्षा दिली. पण त्याहीपेक्षा मोठी शिक्षा त्याला समाजाकडून मिळाली.

शेजारचे लोक आता घरात यायचे नाहीत. त्याच्या मित्रांनी त्याच्याशी बोलणं बंद केलं. "अरे तो गुन्हेगार आहे रे!" ही ओळख त्याच्या नावाला चिकटली. त्याला नोकरीही मिळाली नाही. घरची परिस्थिती अधिकच बिकट झाली.

"चुका सुधारता येतात, शिक्का नाही!"

सहा महिन्यांनी अमोल जामिनावर बाहेर आला. पण आता काहीच शिल्लक नव्हतं. घरात आई-वडीलही समाजाच्या टोमण्यांनी खचले होते.

तो बसस्टँडवर एकटाच बसला होता. समोर रस्त्यावर वाहतूक सुरू होती. अचानक एका लहान मुलीचा चेंडू रस्त्यावर गेला, आणि ती धावत त्याच्या मागे गेली. ट्रक वेगात येत होता. लोक बघत होते, पण हालत नव्हते.

अमोलने विचार केला नाही. क्षणार्धात धाव घेतली आणि मुलीला उचलून रस्त्याच्या कडेला आणलं. ट्रक काही सेंटीमीटरवरूनच गेला. लोकांनी सुटकेचा निःश्वास सोडला. पण लगेचच कोणीतरी हळूच बोललं, "हा तोच ना? गुन्हेगार?"

एका चुकीने माणसाची संपूर्ण ओळख बदलते का? अपघात झाला, चूक झाली, पण त्याला संधी दिली गेली का? नाही! समाजाने त्याला कायमचा गुन्हेगार ठरवलं.

आज तो एक जीव वाचवला, पण लोकांचा दृष्टिकोन बदलला का? नाही!

समाजाच्या नजरेत एकदा चुकला की, कायमच चुकलेला!

"माणूस चुकतो, पण समाज त्याला सुधारू देतो का?"

खरंच, एका चुकीची किंमत एवढी मोठी असते?